Διπολική διαταραχή Ι , Μανιοκατάθλιψη -Κυκλοθυμία
- Χαρακτηρίζεται από εναλλαγές των δύο ακραίων διαθέσεων :της κατάθλιψης και της μανίας. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
- Είναι πολύ συχνό φαινόμενο η λαθεμένη και αργοπορημένη διάγνωση της.
- Διαταράσσει το άτομο σωματικά και συναισθηματικά αλλά και σε επίπεδο γνωστικών λειτουργιών. Υπάρχει παραμόρφωση της αξιολόγησης των ερεθισμάτων της ζωής .
- Είναι μία χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος.
- Συνήθως η διαταραχή ξεκινά με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο.(γίνεται ανάλυση στο κεφάλαιο της κατάθλιψης).
- Παρουσιάζει μία υψηλή συχνότητα αυτοκτονιών. Απόπειρα θα κάνει το 25%.
- Σε αθεράπευτες καταστάσεις συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα.
Αίτια:
- Υπάρχει πιθανή γενετική προδιάθεση.
- Ενδέχεται να συνδυάζεται με ενδοκρινική δυσλειτουργία.
- Συνδέεται με διαταραχές νευρομεταβιβαστών αλλά και του εγκεφαλικού μεταβολισμού. Πρόκειται για μια πολυπαραγοντική αλληλεπίδραση εγκεφαλικών νευροχημικών μηχανισμών.
- Υπάρχουν έρευνες για σχέση με ανοσολογικούς παράγοντες ,νευρολογικές προσβολές από ιούς, βακτήρια κ.α
- Tο στρες αποτελεί παράγοντα πυροδότησης της νόσου αλλά όχι αιτίας της.
- Το οικογενειακό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο, περισσότερο στην υποστήριξη και θεραπεία παρά στη γέννηση της νόσου. Η οικογένεια καλείται να μη στιγματίζει τον πάσχοντα.
Νορμοθυμία καλείται το χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο υποτροπών όπου και ανακτάται συνήθως το σύνολο των κοινωνικών ,γνωσιακών ,λειτουργικών ικανοτήτων του πάσχοντος.
Η μανία εκδηλώνεται συνήθως αλλά όχι πάντα,αιφνίδια με:
- διέγερση, υπερκινητικότητα, πιθανή λεκτική και σωματική επιθετικότητα.
- ευφορία ή έντονη ευερεθιστότητα,
- αρχικά φλυαρία μετά λογόρροια έως ακατασχετολογία
- μειωμένη ανάγκη για ύπνο,
- συνεχή εμπλοκή σε δραστηριότητες
- διογκωμένη αυτοεκτίμηση έως αίσθημα μεγαλείου,
- μεγάλη ιδεοπαραγωγή και ιδεοφυγή,
- διάσπαση της συγκέντρωσης και της προσοχής
- μερικές φορές παρουσιάζεται άρση σεξουαλικών αναστολών και εμπλοκή σε απρόβλεπτες καταστάσεις
- Δεν αποκλείονται οι εξωπραγματικές ιδέες που συντονίζονται με το μανιακό συναίσθημα αλλά δεν κυριαρχούν όπως στη σχιζοφρένεια.
Η διάρκεια της μανίας είναι μεταξύ 2 εβδομάδων και 5 μηνών.
Προσοχή:
Μετά το μανιακό επεισόδιο ακολουθεί συχνά, επεισόδιο Κατάθλιψης (έως 60%). Αν εμφανισθεί στη ζωή κάποιου πρώτα το μανιακό επεισόδιο, θα παρουσιασθεί σίγουρα κάποια στιγμή και το καταθλιπτικό. Αν εμφανισθεί όμως σε κάποιο άτομο κατάθλιψη η πιθανότητα να αποτελεί αυτή στοιχείο μιας εξελισσόμενης διπολικής νόσου είναι 5-40%.
Η διάγνωση απαιτεί τον απαραίτητο συνδυασμό συμπτωμάτων και ιστορικού, καθώς και την ανάλογη πείρα του ψυχιάτρου.
Είναι λάθος να βαπτίζουμε ως Μανία την οιανδήποτε υπερθυμία. Η Μανία ως ψυχιατρική διάγνωση δεν έχει καμία σχέση με τη χρήση των όρων από τα ΜΜΕ: μανιακός δολοφόνος, μανιακός σκορπά τον θάνατο στην άσφαλτο…..που προάγουν ένα στίγμα κοινωνικό
Δυσφορική μανία: Είναι μια διαφορετική έκφραση των μανιακών συμπτωμάτων, χωρίς όμως ευφορία.
Η υπομανία ομοιάζει με τη μανία, αλλά τα συμπτώματα εμφανίζονται με μικρότερη ένταση και βαρύτητα. Δεν χρήζει νοσηλείας.
Μικτά επεισόδια μανιοκατάθλιψης, καλούμε όταν συνυπάρχουν συμπτώματα μανίας και κατάθλιψης πάνω από επτά ημέρες. Θεωρούνται από τα πλέον βαριά σε νόσηση και πρόγνωση.
Διπολική διαταραχή τύπου 2: Η ύπαρξη υπομανίας και όχι μανίας, διαμορφώνει τον υπότυπο αυτόν.
Διπολική ταχέως εναλλασσόμενων φάσεων: Αφορά διπολικούς ασθενείς με περισσότερα των τεσσάρων ανά έτος, επεισοδίων. Παρουσιάζουν συνήθως περισσότερα καταθλιπτικά επεισόδια. Αποτελεί μια δύσκολη υποκατηγορία όσον αφορά τη μακρόχρονη αντιμετώπισή της.
Η διπολική κατάθλιψη εκδηλώνεται με παρόμοια συμπτώματα με τη (μονοπολική) κατάθλιψη.
Σχεδόν όλοι οι ασθενείς που ασθένησαν με μανία θα ασθενήσουν ή έχουν ασθενήσει από ένα τουλάχιστον επεισόδιο κατάθλιψης.
Άλλοι ασθενείς, μετά ένα επεισόδιο κατάθλιψης ή μανίας, μένουν χωρίς υποτροπή ακόμα και χρόνια, ενώ άλλοι υποφέρουν από συχνές υποτροπές.
Θεραπεία διπολικής διαταραχής:
Η αντιμετώπιση της οξείας μανίας αποτελεί επείγουσα ψυχιατρική κατάσταση. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην τάση για βίαιες πράξεις, στην αδιαφορία για φροντίδα του εαυτού, θέματα που οδηγούν σε πιθανή νοσηλεία για ένα διάστημα.
Ειδικοί ψυχοφαρμακολογικοί συνδυασμοί θα σκοπεύσουν
- στη θεραπεία της μανίας ή της κατάθλιψης
- στη διαμόρφωση θεραπείας συντήρησης και πρόληψης.
Υπάρχει μία ευρεία σειρά χρήσιμων φαρμάκων με ή χωρίς συνδυασμό τους. Το στοίχημα είναι στην περίοδο της βελτίωσης να μη σταματά η παρακολούθηση και η θεραπεία συντήρησης – πρόληψης.
Η υποτροπή είναι πιθανή κατά 80%. Έτσι έχουμε:
- θεραπεία οξείας φάσης
- συνεχιζόμενη θεραπεία, ώστε να μην υπάρξει υποτροπή της τρέχουσας φάσης
- θεραπεία συντήρησης ή ψυχοπροφύλαξη, ώστε να μην επανεμφανισθεί μια νέα φάση. Ξεκινά συνήθως μετά το δεύτερο επεισόδιο.
Προσοχή: η διαταραχή δεν πρέπει να μένει χωρίς θεραπεία και παρακολούθηση όταν στα μεσοδιαστήματα υπάρχει ύφεση.
Η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να λειτουργήσει σταθεροποιητικά.
Κυκλοθυμία
Βασικό στην κυκλοθυμία είναι η επίμονη αστάθεια της διάθεσης.
Εδώ οι εναλλαγές κατάθλιψης και υπομανίας είναι πολυάριθμες.
Τα συμπτώματα είναι μικρότερης έντασης, τόσο στην κατάθλιψη, όσο και στην υπομανία.
Τα συμπτώματα δεν έχουν την ίδια διάρκεια.
Οι ασθενείς δεν ζητούν συχνά βοήθεια, μιας και δεν αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται περί ψυχικής διαταραχής.
Το ένα τρίτο των ασθενών αυτών θα εξελιχθούν στη διπολική διαταραχή τύπου 2.
Η θεραπεία είναι παρόμοια με εκείνη της διπολικής με αυξημένη την προσοχή για την παραγωγή υπομανίας με τη χρήση αντικαταθλιπτικών.
Το 30% των ασθενών αυτών έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό διπολικής διαταραχής.
Η κατάχρηση αλκοόλ, ηρεμιστικών αλλά και ναρκωτικών είναι συχνό φαινόμενο της προσπάθειας αυτοθεραπείας τους.
Διπολικό Φάσμα
Αποτελεί το σύνολο των εκδηλώσεων της διπολικότητας ως ψυχοπαθολογικής κατάστασης.
Εκτός από τη Μανιοκατάθλιψη – Διπολική διαταραχή 1, περιλαμβάνει τα κάτωθι:
Δυσφορική μανία
Είναι μια διαφορετική έκφραση των μανιακών συμπτωμάτων, χωρίς ευφορία αλλά με δυσθυμικό συναίσθημα.
Η Υπομανία
Ομοιάζει με την κλασσική μανία αλλά τα συμπτώματα της εμφανίζονται με μικρότερη ένταση και βαρύτητα.
Εμφανίζεται και αυτή όπως και η Μανία επεισοδιακά με διάρκεια τουλάχιστον 4 ημερών έως αρκετές εβδομάδες.
Ξεκινά και αυτή Αιφνίδια.
Δεν προκαλεί μεγάλη εργασιακή και λειτουργική έκπτωση όπως συμβαίνει στο Μανιακό επεισόδιο και δεν χρήζει νοσηλείας.
Δεν πρέπει να συγχέεται με την Ευθυμία που παρουσιάζουν πολλοί με κατάθλιψη μετά από μια πετυχημένη θεραπεία.
Δεν πρέπει να συγχέεται με το Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και Υπερκινητικότητας, το οποίο ξεκινά από μικρή ηλικία και είναι χρόνιο και όχι επεισοδιακό.