Είναι η πλέον σοβαρή ψύχωση.
Συνήθως εμφανίζεται στην εφηβεία ή στη μετέπειτα νεότητα και σπάνια μετά τα 45 χρόνια ως όψιμη σχιζοφρένεια.
Αγκαλιάζει συνήθως τις περισσότερες ψυχικές λειτουργίες και αποτελεί την αλληλεπίδραση βιολογικών, περιβαλλοντικών, οικογενειακών και άλλων ψυχικών παραγόντων.
Το συναίσθημα, η σκέψη, η συγκέντρωση, η αντίληψη, η προσοχή, η μνήμη κ.α. διαταράσσονται.
Η κοινωνικότητα ,οι σχέσεις με φίλους ,συγγενείς γίνονται προβληματικές.
Αν και πολλά συμπτώματα ομοιάζουν, ο κάθε ασθενής θα έχει μια διαφορετική πορεία και εξέλιξη ανάλογα με την έγκαιρη αντιμετώπιση, θεραπεία και συνεχιζόμενη παρακολούθηση που θα λάβει.
Αιτιοπαθογένεια
Υπάρχουν οι βιολογικοί ,οι κληρονομικοί και οι ψυχολογικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση της σχιζοφρένειας και του τρόπου εξέλιξής της. Συνήθως οι παράγοντες αυτοί λειτουργούν συνεργικά.
Στους ψυχολογικούς παράγοντες περιλαμβάνονται κυρίως ψυχοτραυματικά συμβάντα στη παιδική ηλικία, όπως η σωματική-σεξουαλική-συναισθηματική κακοποίηση, η γονεϊκή παραμέληση ,η γονεϊκή απώλεια , ο οικογενειακός-σχολικός εκφοβισμός και η μετανάστευση . Έτσι ένα μικρό παιδί διαμορφώνει μέσα του έναν κόσμο εχθρικό και απειλητικό. Πολλά από τα γεγονότα της ζωής λοιπόν ,(life events),σχετίζονται με την ανάπτυξη σχιζοφρένειας .
Το άτομο γίνεται ευάλωτο και αδύναμο στο να αντιμετωπίζει αντιξοότητες και έτσι περισσότερο ευπρόσβλητο σε αγχώδεις και καταθλιπτικές συνδρομές αλλά και σε σχιζοφρένεια . Ενδέχεται μάλιστα πολλές από τις αγχώδεις ,καταθλιπτικές συνδρομές να αποτελούν έναν προθάλαμο της ψύχωσης,
Στην ψύχωση το συνεχές στρές λειτουργεί αποδιοργανωτικά στο σύστημα της ντοπαμίνης με αποτέλεσμα την πυροδότηση ψευδαισθήσεων και παραληρήματος. Επίσης παρατηρήθηκαν και διαφοροποιήσεις στην απεικόνιση του εγκεφάλου λόγω του συνεχούς στρές, όπως έδειξαν μαγνητικές απεικονίσεις που δείχνουν μικρότερη αμυγδαλή εγκεφάλου σε άτομα που εκτέθηκαν σε συνεχές κι υπέρμετρο στρές στη παιδική ηλικία .Αυτό αποτελεί έναν ανεξάρτητο επιβαρυντικό παράγοντα ,πέραν του όποιου προϋπάρχοντος βιολογικού παράγοντα. Αν όμως υπάρχει και βιολογικά καθοριζόμενη δυσλειτουργία του συστήματος της ντοπαμίνης αυτό αθροίζεται επιβαρυντικά. Οι μελέτες συνεχίζονται και αμφίδρομα, δηλαδή αν η γενετικά καθοριζόμενη δυσλειτουργία καθορίζει ένα άτομο να είναι πιο ευάλωτο στην ανάπτυξη του καταστροφικού στρές.
Επίσης μπορεί να διευκολύνουν πυροδότηση σχιζοφρενικής ψύχωσης, η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών όπως κάνναβης αλλά και το αλκοόλ.
Εναισθησία – Πρόγνωση:
Συχνότατο και καθοριστικό σύμπτωμα είναι η απουσία της εναισθησίας, της συνειδητοποίησης από τον ίδιο τον ασθενή δηλαδή ότι έχει ψυχιατρικό πρόβλημα και ότι χρειάζεται θεραπεία. Συνήθως κρύβει τα συμπτώματα και όταν ξεχειλίζει από αυτά, τότε τα αποδίδει στους άλλους, σε υπονομεύσεις και σενάρια που διαμορφώνει. Έτσι μπορεί να χάσει χρόνο πολύτιμο από τον έλεγχο των συμπτωμάτων και να επιβαρύνει την πρόγνωση.
Όσο έγκαιρα και με συνέχεια γίνεται η ψυχιατρική παρακολούθηση παράλληλα με ένα πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής στήριξης, τόσο η πρόγνωση βελτιώνεται.
Η πρόδρομη φάση της σχιζοφρένειας:
Μπορεί να ξεκινήσει με μια σταδιακή αδιαφορία για το σχολείο, την προσωπική υγιεινή, την εξωτερική εμφάνιση που ενδέχεται να γίνει παράξενη έως εκκεντρική. Παράλληλα αποσύρεται από τις κοινωνικές του σχέσεις και αρχίζει να εκφράζει παράξενες ιδέες και πεποιθήσεις που δεν είχε.
Η ενεργός φάση της σχιζοφρένειας:
Άλλοι μπαίνουν στην ενεργό φάση αιφνίδια χωρίς πρόδρομη περίοδο.
Κυριαρχεί εικόνα αυτιστική, με χάλαση συνειρμού,( αφηρημένες έννοιες χωρίς σύνδεση κ.α),αμφιθυμία,συναισθηματική απροσφορότητα
Το άτομο σε αυτή τη φάση κατακλύζεται από εξωπραγματικές σκέψεις, ψευδαισθήσεις, ασυναρτησία, αποδιοργανωμένη συμπεριφορά, συναίσθημα φόβου ότι το καταδιώκουν, ότι του δίνουν εντολές, ότι του ελέγχουν τη σκέψη, ότι τον παρακολουθούν μέσω τηλεόρασης, ότι του εκπέμπουν μηνύματα μέσω του ραδιοφώνου, ότι σχολιάζουν αρνητικά τον ανδρισμό του κ.α.
Το σύνδρομο του Σωσίου .όπου υπάρχει η πεποίθηση ότι ο ένα συγγενικό πρόσωπο ομοιάζει αλλά δεν είναι το ίδιο πρόσωπο. Η αλλοιοοπροσωπία ,όπου ο,η ασθενής νομίζει ότι άλλαξε το ίδιο του το Εγώ και φυσιογνωμία του.
Η Υπολειμματική φάση της σχιζοφρένειας:
Όταν η ενεργός περίοδος υποχωρήσει, ο ασθενής εισέρχεται στη λεγόμενη υπολειμματική σχιζοφρένεια, όπου η πλήρης αποδιοργάνωση, η αδιαφορία, το κλείσιμο στον εαυτό κυριαρχούν έναντι των όποιων συμπτωμάτων από την ενεργό φάση που παραμένουν.
Πορεία -Θνητότητα
Κατά τη διαδρομή της νόσου συχνά εμφανίζεται και κατάθλιψη, ενώ συνηθισμένες είναι οι απόπειρες αυτοκαταστροφής, η μεγάλη καχυποψία, οι βίαιες πράξεις και η αυτοκτονία.
Στατιστικά η διάρκεια ζωής των ασθενών με Σχιζοφρένεια είναι έως και 14 χρόνια μικρότερη του γενικού πληθυσμού. Αυτό οφείλεται : 1) στην αυξημμένη αυτοκτονικότητα που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της νόσου 2) Σε άλλες ψυχιατρικές νοσηρότητες που αναπτύσσονται παράλληλα ,όπως η κατάθλιψη ,η χρήση ,κατάχρηση ουσιών,αλκοόλ,καπνού. Το 25% των ασθενών με Σχιζοφρένεια κάνουν μεγάλες καταχρήσεις κάνναβις με αποτέλεσμα τη συνεχή ψυχολογική τους απορρύθμιση . Η χρήση ουσιών από τους ασθενείς με ψυχώσεις και ειδικά με σχιζοφρένεια αυξάνει τις πιθανότητες για: -απόπειρες αυτοκτονίας -εκδήλωση βίας -επιδείνωση των υπαρχόντων συμπτωμάτων -αύξηση των υποτροπών -ενίσχυση των παρενεργειών από τα αντιψυχωτικά 3) Στη παραμέληση του εαυτού που εμφανίζεται με αποτέλεσμα την ανάπτυξη παθήσεων ,λοιμώξεων ,ιώσεων ,παθολογικής παχυσαρκίαςπου μπορεί να αποδειχθούν θανατηφόροι 4)Σε συγκεκριμμένες σωματικές παθήσεις που εμφανίζονται συχνά ,όπως ο Διαβήτης ,η Δυσλιπιδαιμία και οι καρδιολογικές παθήσεις
Ο σχιζοφρενικός ασθενής και μανιοκαταθλιπτικός γίνεται εύκολα διαβητικός:
- λόγω της συνήθους παραμέλησης παρακολούθησης της υγείας του
- της αναζήτησης γλυκών για να μειώσει την πιθανή πικροστομία εξαιτίας παρενεργειών κάποιων αντιψυχωτικών φαρμάκων
- λόγω της αδιαφορίας του για σωματική άσκηση και της τάσης του για κλινοφιλία
- λόγω της βουλιμικής του συμπεριφοράς και της παχυσαρκίας
- Εξαιτίας των παρενεργειών πολλών αντιψυχωτικών που επηρρεάζουν αρνητικά το μεταβολισμό της γλυκόζης. Το ψυχωτικό άγχος μπορεί να απορρυθμίσει τη γλυκόζη στο αίμα.
- Η κακή ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα μπορεί να επισπεύσει μια ψυχωσική κρίση
- Έτσι η καλή ρύθμιση της ψύχωσης είναι προαπαιτούμενο για τη ρύθμιση του διαβήτη και το αντίστροφο
- Η APA συνιστά συστηματικές μετρήσεις σακχάρου και γλυκοζιλιωμένης αιμοσφαιρίνης τακτικά σε όλους υπό αγωγή ψυχωτικούς ασθενείς.
- Πρόσφατη μελέτη μάλιστα συνδέει για αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τους συγγενείς ψυχωσικών ασθενών που οι ίδιοι δεν νοσούν ούτε παίρνουν αντιψυχωτική αγωγή.
Θεραπεία σχιζοφρένειας:
- Όταν η φαρμακοθεραπεία γίνεται έγκαιρα είναι συνήθως αποτελεσματική.
- Εάν ακολουθηθεί πρόγραμμα συντήρησης της φαρμακοθεραπείας και της ψυχιατρικής παρακολούθησης, τότε μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για μια λειτουργική εργασιακή, κοινωνική, οικογενειακή ζωή.
- Ο στόχος είναι να ελαχιστοποιήσουμε τις υποτροπές και να περιορίσουμε τη λεηλασία των ψυχικών λειτουργιών που η νόσος επιφέρει.
- Η κατανόηση από τον ασθενή και της οικογενείας του περί της νόσου αποτελεί θεμέλιο της θεραπείας.
- Παράλληλα μπορούμε στις υφέσεις να ακολουθούμε υποστηρικτική ψυχοθεραπεία και διόρθωση σε κάποιες από τις λαθεμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές.
- Όταν η αποδιοργάνωση, η επιθετικότητα και η άρνηση λήψης της θεραπείας κυριαρχούν, τότε η νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική γίνεται η αναγκαία λύση.