Προσοχή: δεν πρέπει να μένουμε στους τίτλους, αλλά στην ουσία. Οι διαγνώσεις περιέχουν κριτήρια και προσεγγίσεις και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν κοινωνικές ταμπέλες.
Ένας άνθρωπος με ψύχωση και έγκαιρη, έγκυρη θεραπεία μπορεί να συνεχίσει την ζωή του χωρίς μεγάλες περιπλοκές.
Οι ψυχώσεις περιλαμβάνουν τις εξής ψυχιατρικές διαγνώσεις:
- Σχιζοφρένεια
- Παράνοια
- Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή
- Ψυχωσικό επεισόδιο
- Ψυχωσικές διαταραχές προσωπικότητας (Σχιζοειδής Σχιζότυπος Παρανοειδής)
- Μανιοκατάθλιψη με ψυχωτικά στοιχεία
Σχιζοφρένεια
(αναλυτικότερα στο ειδικό κεφάλαιο)
Είναι η πλέον σοβαρή ψύχωση.
Συνήθως εμφανίζεται στην εφηβεία ή στη μετέπειτα νεότητα και σπάνια μετά τα 45 χρόνια ως όψιμη σχιζοφρένεια.
Αγκαλιάζει συνήθως τις περισσότερες ψυχικές λειτουργίες και αποτελεί την αλληλεπίδραση βιολογικών, περιβαντολογικών, οικογενειακών και άλλων ψυχικών παραγόντων. Το συναίσθημα, η σκέψη, η συγκέντρωση, η αντίληψη, η προσοχή, η μνήμη κ.α. διαταράσσονται.
Αν και πολλά συμπτώματα ομοιάζουν, ο κάθε ασθενής θα έχει μια διαφορετική πορεία και εξέλιξη ανάλογα με την έγκαιρη αντιμετώπιση, θεραπεία και συνεχιζόμενη παρακολούθηση που θα λάβει.
Εναισθησία – Πρόγνωση:
Συχνότατο και καθοριστικό σύμπτωμα είναι η απουσία της εναισθησίας, της συνειδητοποίησης από τον ίδιο τον ασθενή, δηλαδή ότι έχει ψυχολογικό πρόβλημα και ότι χρειάζεται θεραπεία. Συνήθως κρύβει τα συμπτώματα και όταν ξεχειλίζει από αυτά, τότε τα αποδίδει στους άλλους, σε υπονομεύσεις και σενάρια που διαμορφώνει. Έτσι μπορεί να χάσει χρόνο πολύτιμο από τον έλεγχο των συμπτωμάτων και να επιβαρύνει την πρόγνωση. Όσο έγκαιρα και με συνέχεια γίνεται η ψυχιατρική παρακολούθηση παράλληλα με ένα πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής στήριξης, τόσο η πρόγνωση βελτιώνεται.
Η πρόδρομη φάση της σχιζοφρένειας:
Μπορεί να ξεκινήσει με μια σταδιακή αδιαφορία για το σχολείο, την προσωπική υγιεινή, την εξωτερική εμφάνιση που ενδέχεται να γίνει παράξενη έως εκκεντρική. Παράλληλα αποσύρεται από τις κοινωνικές του σχέσεις και αρχίζει να εκφράζει παράξενες ιδέες και πεποιθήσεις που δεν είχε.
Η ενεργός φάση της σχιζοφρένειας:
Άλλοι μπαίνουν στην ενεργό φάση αιφνίδια χωρίς πρόδρομη περίοδο. Το άτομο σε αυτή τη φάση κατακλύζεται από εξωπραγματικές σκέψεις, ψευδαισθήσεις, ασυναρτησία, αποδιοργανωμένη συμπεριφορά, συναίσθημα φόβου ότι το καταδιώκουν, ότι του δίνουν εντολές, ότι του ελέγχουν τη σκέψη, ότι τον παρακολουθούν μέσω τηλεόρασης, ότι του εκπέμπουν μηνύματα μέσω του ραδιοφώνου, ότι σχολιάζουν αρνητικά τον ανδρισμό του κ.α.
Η Υπολειμματική φάση της σχιζοφρένειας:
Όταν η ενεργός περίοδος υποχωρήσει, ο ασθενής εισέρχεται στη λεγόμενη υπολειμματική σχιζοφρένεια, όπου η αποδιοργάνωση, η αδιαφορία, το κλείσιμο στον εαυτό κυριαρχούν έναντι των όποιων συμπτωμάτων από την ενεργό φάση που παραμένουν.
Κατά τη διαδρομή της νόσου συχνά εμφανίζεται και κατάθλιψη, ενώ συνηθισμένες είναι οι απόπειρες αυτοκαταστροφής, η μεγάλη καχυποψία, οι βίαιες πράξεις και η αυτοκτονία.
Ο σχιζοφρενικός ασθενής και μανιοκαταθλιπτικός γίνεται εύκολα διαβητικός:
- λόγω της συνήθους παραμέλησης παρακολούθησης της υγείας του
- της αναζήτησης γλυκών για να μειώσει την πιθανή πικροστομία εξαιτίας παρενεργειών κάποιων αντιψυχωτικών φαρμάκων
- λόγω της αδιαφορίας του για σωματική άσκηση και της τάσης του για κλινοφιλία
- λόγω της βουλιμικής του συμπεριφοράς και της παχυσαρκίας
- Εξαιτίας των παρενεργειών πολλών αντιψυχωτικών που επηρρεάζουν αρνητικά το μεταβολισμό της γλυκόζης. Το ψυχωτικό άγχος μπορεί να απορρυθμίσει τη γλυκόζη στο αίμα.
- Η κακή ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα μπορεί να επισπεύσει μια ψυχωσική κρίση
- Έτσι η καλή ρύθμιση της ψύχωσης είναι προαπαιτούμενο για τη ρύθμιση του διαβήτη και το αντίστροφο
- Η APA συνιστά συστηματικές μετρήσεις σακχάρου και γλυκοζιλιωμένης αιμοσφαιρίνης τακτικά σε όλους υπό αγωγή ψυχωτικούς ασθενείς.
- Πρόσφατη μελέτη μάλιστα συνδέει για αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τους συγγενείς ψυχωσικών ασθενών που οι ίδιοι δεν νοσούν ούτε παίρνουν αντιψυχωτική αγωγή.
Θεραπεία σχιζοφρένειας:
- Όταν η φαρμακοθεραπεία γίνεται έγκαιρα είναι συνήθως αποτελεσματική.
- Εάν ακολουθηθεί πρόγραμμα συντήρησης της φαρμακοθεραπείας και της ψυχιατρικής παρακολούθησης, τότε μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για μια λειτουργική εργασιακή, κοινωνική, οικογενειακή ζωή.
- Ο στόχος είναι να ελαχιστοποιήσουμε τις υποτροπές και να περιορίσουμε τη λεηλασία των ψυχικών λειτουργιών που η νόσος επιφέρει.
- Η κατανόηση από τον ασθενή και της οικογενείας του περί της νόσου αποτελεί θεμέλιο της θεραπείας.
- Παράλληλα μπορούμε στις υφέσεις να ακολουθούμε υποστηρικτική ψυχοθεραπεία και διόρθωση σε κάποιες από τις λαθεμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές.
- Όταν η αποδιοργάνωση, η επιθετικότητα και η άρνηση λήψης της θεραπείας κυριαρχούν, τότε η νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική γίνεται η αναγκαία λύση.