Φοβία είναι γενικά: ένας υπερβολικός και συνεχής φόβος για κάτι πραγματικό και συγκεκριμένο, για μια ειδική κατάσταση που οδηγεί το άτομο να θέλει να αποφύγει αναγκαστικά αυτό που φοβάται. Ότι φοβόμαστε δεν αποτελεί απαραίτητα φοβία.
- Αυτό που φοβόμαστε μπορεί μάλιστα να είναι χρήσιμο για τη ζωή μας, αρκεί να μαθαίνουμε από αυτό. Έτσι, πρέπει να φοβόμαστε να οδηγούμε έχοντας καταναλώσει αλκοόλ, πρέπει να φοβόμαστε να ανεβαίνουμε σε μηχανή χωρίς κράνος, καλό να φοβόμαστε να κυκλοφορούμε αργά το βράδυ σε περιοχές με υψηλή εγκληματικότητα κ.λ.π.
- Ο αποτρεπτικός φόβος μπορεί να γίνεται χρήσιμος για το προσωπικό συμφέρον αλλά και για το κοινωνικό σύνολο. Έτσι για παράδειγμα ο φόβος του HIV κάνει επιβεβλημένη τη χρήση του προφυλακτικού στην ερωτική πράξη, ο φόβος του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κάνει απαραίτητο το τεστ Παπανικολάου για τις γυναίκες.
- Το άτομο αναγνωρίζει ότι αυτό που φοβάται είναι υπερβολικό.
- Αντιμετωπίζει τη κατάσταση αυτή με έντονο άγχος
- Η διαφορά με το άγχος είναι ότι στις φοβίες υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που αγχώνει και φοβίζει, ενώ στο άγχος απροσδιόριστο.
- Το να αποφεύγει αυτό που φοβάται μπορεί να επιβαρύνει ή και να παρεμποδίζει τη καθημερινότητά του. Π.χ. δεν επισκέπτεται συγγενείς που μένουν στον πέμπτο όροφο λόγω υψηφοβίας, άλλος φθάνει να εγκαταλείψει τη δουλειά του επειδή πρέπει να οδηγεί μόνος του για να φθάσει εκεί, άλλος μπορεί να αποφεύγει τα πάρτυ λόγω υπερβολικού άγχους και φοβίας για τον κόσμο, άλλοι δεν μπορεί να κοιμηθούν μόνοι το βράδυ χωρίς παρέα..
- Όλα αυτά δεν έχουν σχέση με φόβους φανταστικούς, ψευδαισθητικούς που συμβαίνουν στις ψυχώσεις.
- Είναι πολύ σύνηθες το άγχος αναμονής, δηλαδή το άγχος που έχει το άτομο περιμένοντας πότε θα εκτεθεί στη φοβία.
- Σημαντικό στοιχείο στις φοβίες είναι η συμπεριφορά αποφυγής του φοβικού αντικειμένου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη απώλεια εργασιακής και κοινωνικής ζωής. Π.χ. κάποιος αποφεύγει τις μετακινήσεις λόγω κλειστοφοβίας, κ.λ.π.
Οι απλές φοβίες είναι πολύ κοινές και συνήθως τα άτομα τις συγκαλύπτουν και δεν αναζητούν θεραπεία εκτός αν γίνουν επίμονες και βασανιστικές.
- Έτσι κάποιος μπορεί να φοβάται τη θέα του αίματος σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην κάνει εργαστηριακές εξετάσεις, παρόλο που έτσι εκτίθεται στον κίνδυνο ασθενειών.
- Άλλος μπορεί να μην επισκέπτεται φίλους του επειδή έχουν σκύλο και έχει φοβία στα σκυλιά.
- Άλλος προτίμησε να οδηγήσει μια απόσταση 2500χλμ για ένα συνέδριο για να αποφύγει να μπει σε αεροπλάνο.
- Άλλος ακύρωσε τελευταία στιγμή προγραμματισμένο ταξίδι στις ΗΠΑ όταν ανακάλυψε ότι το ταξιδιωτικό του πρακτορείο είχε κλείσει δωμάτιο στον 23 όροφο ξενοδοχείου και θα έπρεπε να κάνει χρήση του ασανσέρ.